ԱՄՆ բանակցությունները ռուսների և չինացիների հետ միջուկային զինաթափման և պայմանավորվածությունների ձեռքբերման շուրջ «շատ հնարավոր են»՝ հայտնել է ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը, ով վերջերս ելույթ ունեցավ Համաշխարհային տնտեսական ֆորումում:
«Ահռելի գումարներ են ծախսվում միջուկային [զենքերի] վրա, իսկ կործանարար կարողությունը մի բան է, որի մասին մենք նույնիսկ չենք ուզում խոսել այսօր, քանի որ դուք չեք ուզում դա լսել: Դա չափազանց ճնշող է»,- ասել է ԱՄՆ նախագահը:
Հիշեցնենք՝ Սառը պատերազմի օրերին, օրինակ, դպրոցներում աշակերտներին սովորեցնում էին, թե ինչպես վարվել միջուկային հանկարծակի հարձակման պարագայում:
Սակայն նման կարգի ուսուցողական ֆիլմերը չեն ցուցադրում, թե, իրականում, միջուկային պայթյունն ինչպես կարող է ոչնչացնել ամբողջական թաղամասեր:
1945 թվականից ի վեր, երբ Միացյալ Նահանգները երկու միջուկային ռումբ գցեց Ճապոնիայի վրա՝ Երկրորդ աշխարհամարտին վերջ տալու համար, ակնհայտ դարձավ, թե ինչպես է ճառագայթումն այրում, վնասում յուրաքանչյուրին, ով դեռ ողջ է մնում նման միջուկային հարձակումից անմիջապես հետո:
Այդ ամենի նկատմամբ առկա սարսափն ի վերջո հանգեցրեց հակամիջուկային շարժման ստեղծմանը ու դիվանագիտական ջանքերին՝ ուղղված միջուկային զինանոցի կրճատմանը կամ վերացմանը:
Ներկայում, ինը երկրներ ունեն միջուկային զենք, չնայած Իսրայելը երբեք չի ընդունել նման զինատեսակ ունենալու փաստը:
Միացյալ Նահանգները և Ռուսաստանը յուրաքանչյուրն ունեն ավելի քան 5,000 միջուկային մարտագլխիկ՝ աշխարհում ընդհանուր քանակի 90%-ը: Բոլոր երկրների միջուկային զենքի համակցված ուժը, ըստ սպառազինությունների վերահսկման ջատագովների, կարող է ոչնչացնել աշխարհը 10-ից 50 անգամ:
Վաշինգտոնի և Մոսկվայի միջև New START պայմանագրի ժամկետը, որը սահմանափակում է ռազմավարական նշանակության միջուկային մարտագլխիկների և առաքման համակարգերի քանակը, ավարտվում է մեկ տարի անց՝ 2026 թվականի փետրվարի 6-ին, սակայն 2023 թվականի փետրվարի 21-ին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Դաշնային ժողովին ուղղված իր ուղերձում հայտարարեց, թե Ռուսաստանը դադարեցնում է իր մասնակցությունը պայմանագրում, իսկ փետրվարի 28-ին ստորագրեց պայմանագրի կասեցման մասին օրենքը։
Այս ամենը մեծացնում է Ռուսաստանի և Չինաստանի հետ բանակցություններ վարելու հրատապությունը, որի մասին խոսել է նախագահ Թրամփը՝ նշում է Սպառազինությունների վերահսկման ասոցիացիայի ներկայացուցիչ Շուհդոն Լիանգը:
«Այս հարցը պետք է լինի օրակարգի առաջին տեղում՝ վստահ լինելու համար, որ նախագահը մտահոգված է այս հարցով, քանի որ այդ մասին մտածելը շատ ճիշտ է»,- ասում է Լիանգը։
Երեքշաբթի ԱՄՆ Խաղաղության ինստիտուտում «Ատոմային գիտնականների տեղեկագիր» կազմակերպությունն իր «Ահեղ դատաստանի ժամացույցի» սլաքները մեկ վայրկյանով մոտեցրեց կեսգիշերին՝ նպատակ ունենալով ի ցույց դնել զանգվածային ոչնչացման զենքերի և այլ գոյաբանական սպառնալիքների վտանգը:
Թեև «Ահեղ դատաստանի ժամացույցը» զուտ խորհրդանշական է, վերլուծաբան Լյանգն այն համարում է ամենից կարևոր խորհրդանշական քայլը, որ ամերիկացիների ու մյուսների համար մատնացույց է անում միջուկային զինանոցից բխող վտանգները:
«Դա լավ գործիք է՝ ավելի շատ մարդկանց ուշադրությունը հրավիրելու: Դժվար է մեղադրել ամերիկացիներին՝ բազմաթիվ այլ խնդիրներ ունենալու համար, ուստի այս [ժամացույցը] որպես հիշեցում, կարծում եմ, արդյունավետ հաղորդակցման գործիք է»,- ասում է Լյանգը:
Ավելի քան չորս տարի է, ինչ Միացյալ Նահանգները ներգրավված է ապամիջուկայնացման բանակցություններում: Այդ բանակցությունները Շվեդիայում՝ Թրամփի առաջին վարչակազմի և Հյուսիսային Կորեայի պաշտոնյաների միջև որևէ համաձայնության չհանգեցրեցին:
